Lượt xem: 571

Khổ Thánh đế là sự thật Thánh về khổ diễn tả những trạng thái vui buồn, hạnh phúc đau khổ v.v.. của con người. Đây là cũng gọi quả khổ mà không ai không gặp nó hằng ngày và nhận biết nó. Khổ do duyên xúc sanh và xúc diệt thì khổ sẽ mất.
Khổ Tập Thánh đế là sự thật Thánh đế về nguyên nhân khổ là tham ái. Nếu nói đầy đủ là 12 nhân duyên. Trong khi Khổ đế ai cũng nhận biết nhưng Khổ Tập đế khó nhận biết, khó thấy vì khổ tập sanh khởi rất nhanh không có thời gian. Từ lúc có khổ tập đến khi nào sanh ra khổ đế cần có thời gian. Lý do này có những người trên thế gian không chấp nhận có nguyên nhân sanh ra những quả khổ hay những quả hạnh phúc. Như vậy khổ tập là tướng cướp giấu kín và bịt mặt để gây khổ đau cho chúng sanh. Trước khi thực hành đạo đế, hành giả cần phải biết rõ khổ tập. Nếu không nhận ra khổ tập thì thực hành bát chánh đạo không thành công.
Trong bài kinh Chuyển Pháp Luân, Khổ Tập Thánh đế, Khổ Diệt Thánh đế và Bát Thánh Đạo đã trình bày dưới dạng tổng thuyết chứ không phải biệt thuyết. Đây là lý do mà người đời về sau không biết Biệt thuyết Khổ Tập chính là 12 nhân duyên. Trong kinh Tăng Chi ba pháp pháp phẩm Sở y xứ viết như sau:
Nguyên văn kinh trích từ Tăng chi 3 pháp - Mục 61 -Sở ý xứ.
Bốn thánh đế này, này các Tỳ-kheo, là pháp Ta thuyết giảng, không bị chỉ trích, không bị uế nhiễm, không có tội lỗi, không bị các Sa-môn, các Bà-la-môn có trí quở trách. Ðiều đã được nói đến, chính do duyên nào đã được nói đến? Do chấp thủ sáu giới, này các Tỳ-kheo, nên có nhập thai. Do có nhập thai, nên có danh sắc. Do duyên danh sắc, nên có sáu xứ. Do duyên sáu xứ, nên có xúc. Do duyên xúc, nên có thọ. Với người có cảm thọ, này các Tỳ-kheo, Ta nêu rõ: "Ðây là khổ", Ta nêu rõ: "Ðây là khổ tập; Ta nêu rõ: "Ðây là khổ diệt", Ta nêu rõ: "Ðây là con đường đưa đến khổ diệt".
Và này các Tỳ-kheo, thế nào là Khổ Thánh đế?
Sanh là khổ, già là khổ, bệnh là khổ, chết là khổ, sầu bi, khổ, ưu, não là khổ. Ðiều mong cầu không được là khổ. Tóm lại, năm thủ uẩn là khổ. Này các Tỳ-kheo, đây là Khổ Thánh đế.
Và này các Tỳ-kheo, thế nào là Thánh đế về Khổ tập?
Vô minh duyên hành, hành duyên thức, thức duyên sắc, danh sắc duyên sáu xứ, sáu xứ duyên xúc, xúc duyên thọ, thọ duyên ái, ái duyên thủ, thủ duyên hữu, hữu duyên sanh, sanh duyên già, chết, sầu, bi, khổ, ưu não. Như vầy là sự tập khởi của toàn bộ khổ uẩn này. Này các Tỳ-kheo, đây gọi là Thánh đế về Khổ tập. (theo kinh tăng chỉ 3 pháp, mục 61.)
Tác giả phân tích.
Như vậy đoạn kinh trên xác quyết rằng Thánh đế về Khổ tập là Lý Duyên Khởi. Cũng trong kinh tiểu bộ 1- Chương một - Phẩm Bồ đề về tổng thuyết Lý Duyên khởi như sau: